کتاب گلشن أحباب (جلد سوم) - مجلس چهلم - أعمال ماه شعبان.
أعوذُ بِاللَهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم
بِسمِ اللَهِ الرَّحمَنِ الرَّحیم
الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العالَمینَ و صَلّی اللَهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمّدٍ و ءَالِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ
و لَعنَةُ اللَهِ عَلی أعدآئِهِم أجمَعینَ مِنَ الأَنَ إلی قیامِ یَومِ الدّینِ
و لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلاّ بِاللَهِ العَلیِّ العَظیم
روزه ماه شعبان مثل روزه ماه رجب بسیار فضیلت داشته و چه‌بسا با هم در یک رتبه باشند. آنچه از روایات به‌دست می‌آید این‌است‌که روزه از مهم‌ترین أعمال این دو ماه یعنی ماه رجب و شعبان می‌باشد. [۱]
از أعمال دیگری که در ماه شعبان خیلی فضیلت دارد استغفار است. در ماه شعبان هر روز هفتاد مرتبه استغفار با این لفظ وارد است: أَسْتَغْفِرُ اللَهَ الَّذی لا إلَهَ إلاّ هُوَ الحَیُّ القَیّومُ الرَّحْمَنُ الرَّحیمُ و أَتوبُ إلَیهِ. یا با این لفظ: أَسْتَغْفِرُ اللَهَ الَّذی لا إلَهَ إلاّ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحیمُ الحَیُّ القَیّومُ و أَتوبُ إلَیهِ. [۲] یا با این لفظ: أَسْتَغْفِرُ اللَهَ و أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ. در روایت آمده است که: هفتاد بار استغفار در این ماه شریف در حکم هفتادهزار بار استغفار در ماههای دیگر است. [۳] إن‌شاءالله رفقا این هفتاد مرتبه استغفار در هر روز را فراموش نکنند، البتّه این غیر از استغفاری است که در نماز شب باید گفته شود.
سوّمین امری که بسیار بااهمّیت و بافضیلت می‌باشد صدقه‌دادن است که به‌خصوص در این ماه وارد شده و بسیار تأکید گردیده است. [۴]
امر چهارم کثرت صلوات بر پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و آل آن حضرت است که موجب بهره‌مندی از شفاعت آن حضرت می‌باشد و در روایت وارد شده است: أَکْثِروا فی شَعْبانَ مِنَ الصَّلَوةِ عَلَی نَبیِّکُم... و إنّما سُمِّیَ شَعْبانُ شَهْرَ الشَّفاعَةِ، لِأَنّ رَسولَکُمْ یَشْفَعُ لِکُلِّ مَن یُصَلّی عَلَیهِ فیهِ. [۵] «در ماه شعبان صلوات و درود بر پیامبرتان را زیاد بگوئید... و همانا این ماه، ماه شفاعت نامیده شده است، زیرا پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم هرکسی را که در این ماه بر ایشان صلوات بفرستد شفاعت می‌کنند.»
پس یکی صیام است و دوّم استغفار و سوّم صدقه‌دادن و چهارم ذکر شریف صلوات.
اگر خاطر شریفتان باشد مرحوم علاّمه والد معظّم رضوان‌الله تعالی‌علیه عنایت خاصّی به مناجات شعبانیّه داشتند و تأکید می‌کردند که آقایان رفقا این مناجات را در ایّام ماه شعبان بخوانند.
البتّه به مقداری که حالشان اقتضا می‌کند و کشش و شوق دارند بخوانند و اگر همه آن را نمی‌توانید بخوانید، به هر مقداری که می‌توانید ولو شده هر روزی دو یا چند فقره از فقرات آن را بخوانید و با توجّه و إمعان نظر و تعمّق در فقرات، این مناجات عزیز را بخوانید.
شب نیمه شعبان از لیالی بسیار عزیز و بسیار مبارک است! إحیاء در این شب عزیز مستحبّ مؤّد است و یکی از چهار شبی است که إحیاء در آن به‌خصوص وارد شده است. [۶]
روزه روز نیمه که روز ولادت با سعادت حضرت حجّه‌بن الحسن أرواحُنالِترابِ‌مقدمِه‌الفدآء است بسیار فضیلت دارد. إن‌شاءالله آقایانی که مانع ندارند و مزاجشان اقتضا می‌کند روزه این روزهای عزیز را فراموش نکنند. البتّه در ماه شعبان و همچنین ماه رجب انسان باید به مقداری روزه بگیرد که روزه ماه رمضان را از دست ندهد و اگر فرض بفرمائید مزاجش یارای روزه‌گرفتن تمام ماه را ندارد لاأقل پنج روز، چهار روز یا سه روز از این ماه را روزه بگیرد.
مرحوم علاّمه والد در مورد این ماه هم می‌فرمودند: اگر کسی شوق و کشش دارد أذکار را تا دو برابر افزایش دهد و از برکات این ماه بیشتر استفاده نماید، ولی هر وقت خسته شد دست نگه دارد.
همچنین سعی کنید در این ماه حدأقل روزی نصف جزء از قرآن را قرائت کنید؛ یعنی یک حزب صبح و یک حزب هم شب که نصف جزء می‌شود و اگر چنانچه بیشتر میل داشتید می‌توانید بیشتر بخوانید؛ مثلاً اگر خواستید یک جزء بخوانید یا بیشتر خوب است، أمّا سعی کنید کمتر از نصف جزء نشود.
إن‌شاءالله امیدواریم که خداوند به همه ما توفیق دهد که آنچه مرضیّ رضای اوست انجام دهیم و این ماههای بسیار عزیز را به نحو أحسن و أکمل درک کنیم و آنچه دستور فرمودند از استغفار و صیام و صدقه‌دادن را انجام داده و در این ماه شریف کوتاهی نورزیم. اللهمَّ وَفِّقْنا لِما تُحِبُّ و تَرضَی و جَنِّبْنا عَمّا یُسخِطُکَ و تَنهَی.
اللهمّ صَلّ علی محمّد و ءَال محمّد و عجِّل فرجَهم و العَن عدوَّهم
۱. إقبال‌الأعمال، ج۳، ص۲۹۰ تا ۲۹۴؛ و ص۳۰۲ تا ۳۶۵.
۲. همان‌مصدر، ص۲۹۵.
۳. شیخ حرّ عاملی ره از إبراهیم‌بن‌میمون نقل می‌کند که: قُلْتُ لَهُ: فما أفضَلُ الدُّعآءِ فی هذا الشَّهرِ؟ فقالَ: الاِسْتِغفارُ؛ إنّ مَنِ اسْتَغفَرَ فی شَعبانَ کُلَّ یَومٍ سَبْعینَ مَرَّةً کانَ کَمَنِ اسْتَغفَرَ فی غَیرِهِ مِنَ الشُّهورِ سَبْعینَ‌ألْفَ مَرَّةٍ! قُلْتُ: کَیفَ أقولُ؟ قالَ: قُلْ: أسْتَغفِرُ اللهَ و أسأَلُهُ التَّوبَةَ. (وسآئل‌الشّیعة، ج۱۰، ص۵۱۱)
۴. امام صادق علیه‌السّلام فرمودند: مَن تَصَدَّقَ بِصَدَقةٍ فی شَعبانَ رَبّاها اللهُ تَعالی کَما یُرَبّی أحَدُکُم فَصیلَهُ حَتّی یُوافِیَ یَومَ القِیَمَةِ و قَدصارَت مِثلَ أحَدٍ. (همان‌مصدر)
۵. همان‌مصدر، ص۵۱۲.
۶. قرب‌الإسناد، ص۵۴.