کتاب گلشن أحباب (جلد سوم) - مجلس سی‌وهفتم - اهمّیت ماه رجب و دعاهای وارد در آن.
أعوذُ بِاللَهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم
بِسمِ اللَهِ الرَّحمَنِ الرَّحیم
الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العالَمینَ و صَلّی اللَهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمّدٍ و ءَالِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ
و لَعنَةُ اللَهِ عَلی أعدآئِهِم أجمَعینَ مِنَ الأَنَ إلی قیامِ یَومِ الدّینِ
و لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلاّ بِاللَهِ العَلیِّ العَظیم
در هفته گذشته عرض شد که ماه رجب از ماههای حرام بوده و نزد خداوند بسیار ارزشمند و معظّم است، کما اینکه در دعا وارد شده است که: و بارِکْ لَنا فی شَهْرِنا هَذا المُرَجَّبِ المُکَرَّمِ و ما بَعْدَهُ مِن أَشْهُرِ الحُرُمِ. [۱] «خدایا! این ماه رجب‌المرجّب و ماههای حرام بعد آن را بر ما مبارک گردان.»
«رَجَّبَ یُرجِّبُ» به معنای: «عَظَّمَ یُعظِّمُ» است و «مُرجَّب» به معنای «مُعظَّم» می‌باشد. رجب‌المرجّب ماهی است که نزد پروردگار تعظیم گشته و بزرگ شمرده شده است.
و ما بَعْدَهُ مِن أَشْهُرِ الحُرُمِ. ماههای حرام ماههائی بودند که حتّی در زمان جاهلیّت نیز مورد احترام بوده و أعراب جاهلی که طبیعت اوّلیه آنها جنگ و نزاع و ضرب و شتم بود، به‌واسطه حرمت این ماهها به‌خصوص ماه رجب، جنگ نمی‌کردند و عرض کردیم که: اگر نسبت به یکدیگر ادّعائی داشتند و به یکی از آنها ظلم و ستمی شده بود صبر می‌کردند تا ماه رجب برسد و در این ماه علیه دشمنان خود دعا و نفرین می‌کردند و این دعا مستجاب می‌شد.
این ماه خیلی محترم است. در روایت داریم که رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم فرمودند: أَلا إنّ رَجَبًا شَهْرُ اللَهِ. [۲] «رجب شهر خداست» و در بعضی از روایات آمده است که ماه أمیرالمؤنین علیه‌السّلام است. [۳] سفره‌ای که پروردگار در این ماه گسترده فقط برای خاصّان خود و اهل توحید است؛ یعنی آن تحفه‌هائی که در این ماه داده می‌شود مختصّ اهل توحید است.
آقا رضوان‌الله‌تعالی‌علیه مکرّر می‌فرمودند: أولیاء خدا برای این ماه انتظار می‌کشیدند و می‌گفتند: خدایا عمر ما را طولانی کن تا ماه رجب را درک کنیم!
این انتظار برای این بود که بتوانند در این ماه کار کنند و روزه‌هائی که در این ماه وارد است را بگیرند. در هفته پیش روایاتی که در فضیلت روزه ماه رجب است را بیان کردیم. همچنین در روایت وارد شده است که: کسی‌که این ماه را روزه بگیرد، خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ. [۴] «از گناهانش خارج می‌شود مثل روزی که از مادر متولّد شده است.» این‌قدر فضیلت دارد!
در ایّام‌البیض که روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم می‌باشد، روزه‌گرفتن بسیار فضیلت دارد. همچنین درباره روزه بیست‌وهفتم رجب وارد شده است که: و مَن صامَهُ کَتَبَ اللَهُ لَهُ صیامَ سِتّینَ سَنَةً. [۵] «کسی‌که روز مبعث رسول اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم را روزه بگیرد، خداوند برای او روزه شصت سال را می‌نویسد.»
در این ماه أدعیه و دستوراتی وارد شده است که اغلب آن توحیدی است؛ مثلاً اگر کسی در این ماه هزار مرتبه لا إلهَ إلاّ الله بگوید، خداوند برای او صدهزار حسنه نوشته و صد شهر برایش در بهشت بنا می‌فرماید. [۶] و اگر کسی ده‌هزار مرتبه سوره توحید را قرائت کند روز قیامت بدون گناه مانند روزی که مادرش او را زائیده است محشور می‌شود و هفتاد ملک به استقبال او رفته و او را بشارت می‌دهند و اگر هزار یا صد مرتبه نیز بخواند فضیلت بسیار دارد. [۷]
نمازهائی که در این ماه وارد است نیز در بسیاری از آنها قرائت مکرّر سوره توحید وارد شده است و در برخی در هر رکعت پنجاه[۸]
یا صد بار[۹] وارد شده است و در هر روز جمعه مثل امروز که روز «لیله‌الرَّغآئب» و اوّلین جمعه ماه است، صدبار سوره توحید مستحبّ است. [۱۰]
سوره توحید سوره‌ای است که دلالت بر توحید پروردگار می‌کند؛ سوره‌ای است که خداوند این سوره و هفت آیه اوّل سوره حدید را برای اهل تعمّق در توحید که اهل آخرالزّمان هستند نازل فرموده که آنها این سوره را ادراک می‌کنند. [۱۱]
سوره توحید ثلث قرآن است؛ یعنی اگر کسی سوره توحید را بخواند مثل این‌است‌که یک‌سوّم قرآن را قرائت کرده است. این سوره بسیار فضیلت دارد و سفارش به زیاد قرائت‌نمودن این سوره در ماه رجب، دلالت بر عظمت و بزرگی این ماه می‌کند.
شیخ صدوق (ره) روایت بسیار نفیسی را در أمالی از امام صادق علیه‌السّلام نقل می‌کند که از آن، ارزش سوره توحید و ارتباط آن با وجود باعظمت حضرت أمیرالمؤنین علیه‌السّلام به‌دست می‌آید و مناسب است تمام آن در اینجا آورده شود.
أبوبصیر می‌گوید: از امام صادق علیه‌السّلام شنیدم که از آباء و أجداد گرامشان روایت کردند که: روزی حضرت رسول أکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم از اصحاب خود سؤل کردند: أَیُّکُمْ یَصومُ الدَّهْرَ؟ «چه کسی از شما تمام روزها را روزه می‌گیرد؟» جناب سلمان جواب داد: أنَا یا رَسولَ اللَهِ! «من ای رسول خدا!» حضرت پرسیدند: فَأَیُّکُمْ یُحْیی اللَیْلَ؟ «کدامیک از شما تمام شب را بیدار بوده و به عبادت خدا مشغول می‌شود؟» سلمان عرض کرد: أَنَا یا رَسولَ اللَهِ! حضرت فرمودند: فَأَیُّکُمْ یَخْتِمُ القُرءَانَ فی کُلِّ یَوْمٍ؟ «کدامیک از شما هر روز تمام قرآن را قرائت می‌کند؟» سلمان مجدّداً در پاسخ گفت: أَنَا یا رَسولَ اللَهِ!
یکی از اصحاب ناراحت شد و عرض کرد: ای رسول خدا! سلمان أهل فارس است و می‌خواهد بر ما که قریشی هستیم فخرفروشی کند! می‌گوید: من تمام روزها روزه‌دار هستم، درحالی‌که می‌بینیم أکثر ایّام در طول روز چیزی می‌خورد! می‌گوید: تمام شب را إحیا کرده و به عبادت می‌پردازم، درحالی‌که بیشتر ساعات شب را خواب است! و می‌گوید: هر روز یک دور قرآن را ختم می‌کنم، درحالی‌که أکثر طول روز ساکت بوده و مشغول تلاوت قرآن نمی‌باشد!
حضرت به او فرمودند: مَهْ یا فُلانُ! أَنَّی لَکَ بِمِثْلِ لُقْمانَ الحَکیمِ؟! سَلْهُ فَإنّهُ یُنَبِّئُکَ! «هرگز چنین نیست، آرام باش! تو کجا می‌توانی معنای کلام سلمان را که همچون لقمان، حکیمانه سخن می‌گوید، بفهمی؟! از او سؤل کن تا حکمت سخنانش را به تو بگوید!»
آن مرد به سلمان عرض کرد: ای أباعبدالله! آیا تو گمان نداشتی که تمام روزها را روزه می‌گیری؟ سلمان جواب داد: بله! مرد گفت: ولی ما در أکثر روزها تو را غیر روزه‌دار می‌بینیم! سلمان گفت: لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ! إنّی أَصومُ الثَّلاثَةَ فی الشَّهْرِ و قالَ اللَهُ عَزَّوجَلَّ: مَنْ جَآءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُو عَشْرُ أَمْثَالِهَا، [۱۲] و أَصِلُ شَعْبانَ بِشَهْرِ رَمَضانَ فَذَلِکَ صَوْمُ الدَّهْرِ. «اشتباه برداشت کردی! من از هر ماه سه روز را روزه می‌گیرم و خداوند در قرآن فرموده است: هرکس کار نیکی انجام دهد برایش ده برابر می‌شود، و روزه ماه شعبان را به ماه رمضان وصل می‌کنم و بنابراین تمام ایّام را روزه‌دار خواهم بود.»
مرد سؤل کرد: آیا تو نگفتی تمام طول شب را بیدار بوده و مشغول عبادت خدا هستی؟ سلمان پاسخ داد: بله! مرد گفت: أمّا تو بیشتر شب را خواب هستی! سلمان گفت: سخن مرا نفهمیدی! و لَکِنّی سَمِعتُ حَبیبی رَسولَ اللَهِ صَلَّی‌اللَهُ‌عَلَیهِ‌وءَالِهِ‌وسَلَّمَ یَقولُ: مَن باتَ عَلَی طُهْرٍ فَکَأَنّما أَحْیا اللَیْلَ کُلَّهُ، فَأَنَا أَبیتُ عَلَی طُهْرٍ. «من از حبیبم رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم شنیدم که می‌فرمودند: هرکس شب با وضو بخوابد گویا تمام شب را إحیا کرده است. و من با وضو و طهارت به بستر می‌روم.»
مرد پرسید: آیا تو گمان نداشتی که هر روز یک ختم قرآن انجام می‌دهی! سلمان جواب داد: بله! مرد گفت: ولی تو أکثر ساعات روز را ساکت هستی! سلمان گفت: مقصودم را دریافت نکردی! من از حبیبم رسول خدا شنیدم که به حضرت علی علیه‌السّلام می‌فرمودند:
یا أَباالحَسَنِ! مَثَلُکَ فی أُمَّتی مَثَلُ قُلْ هُوَ اللَهُ أَحَدٌ؛ فَمَن قَرَأَها مَرَّةً قَرَأَ ثُلُثَ القُرءَانِ و مَن قَرَأَها مَرَّتَیْنِ فَقَدقَرَأَ ثُلُثَیِ القُرءَانِ و مَن قَرَأَها ثَلاثًا فَقَدخَتَمَ القُرءَانَ.
فَمَن أَحَبَّکَ بِلِسانِهِ فَقَدکَمَلَ لَهُ ثُلُثُ الإیمانِ و مَن أَحَبَّکَ بِلِسانِهِ و قَلْبِهِ فَقَدکَمَلَ ثُلُثا الإیمانِ و مَن أَحَبَّکَ بِلِسانِهِ و قَلْبِهِ و نَصَرَکَ بِیَدِهِ فَقَدِاسْتَکْمَلَ الإیمانَ! وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ یا عَلیُّ! لَو أَحَبَّکَ أَهْلُ الأَرْضِ کَمَحَبَّةِ أَهْلِ السَّمآءِ لَکَ لَما عُذِّبَ أَحَدٌ بِالنّارِ!
«ای أباالحسن! تو در میان امّت من همچون سوره توحید هستی، هرکس این سوره را یک‌بار بخواند یک‌سوّم قرآن را خوانده است و هرکس دوبار آن را بخواند دوسوّم قرآن را قرائت کرده و هرکس سه‌بار بخواند یک ختم قرآن انجام داده است.
پس هرکس فقط با زبان به تو إبراز محبّت کند یک‌سوّم ایمانش کامل شده است و هرکس علاوه بر آن قلباً نیز تو را دوست داشته باشد دوسوّم ایمانش را کامل کرده است و هرکس در کنار محبّت لسانی و قلبی، با اعضاء و جوارح خود تو را یاری کند ایمانش را تمام نموده است!
ای علی! قسم به آن خدائی که مرا به حق مبعوث کرد، اگر همان‌گونه که اهل آسمان به تو محبّت دارند اهل زمین نیز تو را دوست می‌داشتند، أحدی در آتش عذاب خداوند نمی‌سوخت!»
و أَنَا أَقْرَأُ قُلْ هُوَ اللَهُ أَحَدٌ فی کُلِّ یَوْمٍ ثَلاثَ مَرّاتٍ. «و من هر روز سه‌بار سوره توحید را قرائت می‌کنم.» فَقامَ و کَأَنّهُ قَدأُلْقِمَ حَجَرًا. [۱۳]
«پس آن مرد از نزد سلمان برخاست و چنان ساکت شده بود که گوئی ریگی در دهانش قرار داده‌اند.»
سپس در ادامه دعائی که در مطلع سخن ذکر شد، می‌فرماید: و أَسْبِغْ عَلَینا فیهِ النِّعَمَ. «خدایا در این ماه نعمت‌های خود را بر ما تمام و کامل بدار.» و أَجْزِلْ لَنا فیهِ القِسَمَ. «قِسَم» جمع قسمت است؛ یعنی «خدایا سهم و بهره‌های ما را در این ماه زیاد کن تا از ماه رجب بهره بسیاری ببریم.» و أَبْرِرْ لَنا فیهِ القَسَمَ. «خدایا در این ماه حاجاتی را که به‌خاطر آنها تو را قسم دادیم برآورده نما.»
حضرت امام صادق علیه‌السّلام در حدیث اُمّ‌داوود می‌فرمایند: هُوَ شَهْرٌ مَسْموعٌ فیهِ الدُّعآءُ. [۱۴] «دعا در این ماه مسموع است.» یعنی اگر کسی خدا را در این ماه واقعاً بخواند، تضمین شده که دعایش مستجاب شود.
دعاهائی که در هر روز ماه رجب وارد است و در قسمت اوّل أعمال ماه رجب در مفاتیح ذکر شده را حتماً بخوانید. [۱۵] مرحوم علاّمه آیه‌الله والد رضوان‌الله‌تعالی‌علیه تأکید داشتند بر اینکه رفقا دعاهای ماه رجب را حتماً بخوانند، چه دعاهائی که بعد از نماز وارد شده است؛ مثل: یا مَن أَرْجوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ و ءَامَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ... و چه دعاهائی که به نحو مطلق در روزهای رجب وارد است؛ مثل: خابَ الوافِدونَ عَلَی غَیْرِکَ و خَسِرَ المُتَعَرِّضونَ إلاّ لَکَ... یا اللَهُمَّ إنّی أَسْأَلُکَ بِمَعانی جَمیعِ ما یَدْعوکَ بِهِ وُلاةُ أَمْرِکَ المَأْمونونَ عَلَی سِرِّکَ... همچنین دعای: اللَهُمَّ یا ذا المِنَنِ السّابِغَةِ و الأَلآءِ الوازِعَةِ و الرَّحْمَةِ الواسِعَةِ...
مرحوم آیه‌الله میرزا جوادآقا ملکی تبریزی در کتاب شریف المراقبات می‌فرمایند: و مِن مُهِمّاتِ الدُّعآءِ، الدُّعآءُ الَّذی قَرَأَهُ إمامُنا و سَیِّدُنا أرواحُناوأرواحُ‌العالَمینَ‌فِداهُ‌وعَلَیهِ‌صَلَواتُ‌اللهِ فی مَسجِدِ صَعْصَعَةَ عَلی رِوایَةِ الشَّیخِ و هُوَ دُعآءٌ جَلیلٌ أوّلُهُ: اللَهُمَّ یا ذا المِنَنِ السّابِغَةِ.
و مِنها: أیضًا دُعآءٌ رَواهُ ابْنُ‌عَیّاشٍ عَلی ما فی الإقْبالِ عَنِ التَّوْقیعِ المُبارَکِ [أوّلُهُ]: اللَهُمَّ إنّی أَسْأَلُکَ بِالمَوْلودَیْنِ فی رَجَبٍ.
و مِنَ المُهِمّاتِ فی أعمالِ رَجَبٍ زیارَةُ الحُسَینِ عَلَیهِ‌السّلامُ فی أوّلِهِ و وَسَطِه. [۱۶]
یعنی: از دعاهای مهمّ ماه رجب دعای جلیلی است که امام و سیّد ما حضرت بقیّه‌الله أرواحنافداه در مسجد صعصعه‌بن‌صوحان فرمودند: اللَهُمَّ یا ذا المِنَنِ السّابِغَةِ. و همچنین از دعاهای وارده در این ماه دعائی است که در إقبال آمده که ابن‌عیّاش از توقیع مبارک امام زمان علیه‌السّلام این دعا را نقل می‌کند که: اللَهُمَّ إنّی أَسْأَلُکَ بِالمَوْلودَیْنِ فی رَجَبٍ، مُحَمَّدِبْنِ‌عَلیٍ‌الثّانی و ابْنِهِ عَلیِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍالمُنْتَجَب و أَتَقَرَّبُ بِهِما إلَیکَ خَیْرَ القُرَبِ.
در این دعا خدا را قسم می‌دهد به دو مولود بزرگواری که در این ماه رجب به دنیا آمده‌اند، یعنی امام جواد علیه‌السّلام و فرزندشان
امام علیّ‌النّقی علیهماالسّلام و به‌واسطه این دو بزرگوار بهترین تقرّب‌ها به‌سوی خداوند را طلب می‌نماید.
و همچنین از أعمال مهمّ این ماه زیارت امام حسین علیه‌السّلام در اوّل و وسط این ماه است.
قیام در شبهای این ماه و همچنین قیام در هر شبی مطلوب است. مرحوم قاضی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه می‌فرمودند: اگر سالکی شبها بیدار نمی‌شود امید وصول به پروردگار را نداشته باشد؛ یعنی خاطرش جمع باشد که نخواهد رسید. اگر کسی شبها بیدار نشود حالا محبّت دارد، مودّت دارد، خدا را دوست دارد، تمام اینها درست! ولی به خدا نمی‌رسد و نباید امید داشته باشد.
بیداری شب، به‌خصوص در ماه رجب بسیار تأکید شده است و در بعضی شبها إحیاء آن وارد شده است؛ یکی از آن شبها شب اوّل رجب است و دیگری شب بیست‌وهفتم می‌باشد. شب مبعث، یکی از لیالی أربعه‌ای است که در ایّام سال به إحیاء ممتاز است و در روایت آمده است که: عمل در شب بیست‌وهفتم برابر با شصت سال عبادت است. [۱۷]
اینها تحفه‌هائی است که در ماه رجب تقسیم شده و تقسیم می‌شود؛ هرچقدر کاسه بیاوری همان‌قدر آش می‌خوری!
یکی از رفقای مرحوم علاّمه والد طبیب و جرّاح بود و در زمان جنگ تحمیلی در مرز کشور خدمت می‌کرد. او می‌گفت: دائماً مجروحین اورژانسی را می‌آوردند و ما تا قریب به نصف شب در اطاق عمل مشغول جرّاحی ایشان بوده و در این ایّام نه نمازی می‌فهمیم و نه خوابی! یک روز که به مشهد مشرّف شده بود به بنده گفت: شما خدمت آقا بگوئید اگر اجازه می‌دهند من این دستور ذکر تهلیل و سائر أذکار را فعلاً تا مدّتی ترک کنم یا لاأقلّ کمتر بگویم. آقا فرمودند: به ایشان بگوئید: هرچقدر کاسه بیاوری همان‌قدر آش می‌بری!
ایشان گفت: چشم آقا! چشم! یعنی مطلب را گرفت.
ماه رجب ماه أولیاء خداست؛ یعنی برای اولیاء خدا و برای خاصّان درگاه پروردگار سفره انداخته شده است. در ماه رمضان سفره عام گسترده شده که متعلّق به همه است، ولی در ماه رجب فقط برای خاصّان است؛ یعنی آن چیزهائی که پروردگار در این سفره قرار داده قابل هضم برای عامّه مردم نیست، اصلاً برایشان قابل هضم نیست. لذا باید در این ماه مراقبه بیشتری نسبت به سائر ماهها داشت؛ عبادت در این ماه، اطاعت در این ماه، بیداری شب و قرآن‌خواندن در این ماه، باید بیشتر از سائر ماهها باشد.
مرحوم قاضی در دستوری که نسبت به شاگردان سلوکی خود داده‌اند می‌فرمایند: در ماههای حرام روزی یک جزء قرآن بخوانید.
إن‌شاءالله امیدواریم خدا ما را موفّق بدارد دعاهائی که در ماه رجب هست، همه این دعاها را بخوانیم و مراقبه بهتری داشته باشیم و حقیقةً ماه رجب را درک کنیم.
از أعمالی که در ماه رجب بسیار فضیلت دارد، زیارت حضرت امام رضا علیه‌السّلام است که هر مرتبه زیارت ایشان در ماه رجب برابر با ثواب هزار حجّ و هزار عمره است. افرادی که در مشهد مقدّس هستند قدر بدانند و اگر بتوانند هر روز خدمت حضرت مشرّف شوند، یعنی مکّه‌ای است که در کنار ما و نزدیک ماست و بدون زحمت انسان می‌تواند زیارت کند؛ واقعاً حرم حضرت امام رضا علیه‌السّلام مکّه است.
إن‌شاءالله خدا به همه ما توفیق دهد که به خواست خدا ماه رجب را درک کنیم و از آن سفره و تحفه‌هائی که خدا برای أولیاء خود گسترده حدّأکثر استفاده را بنمائیم.
اللهمّ صَلّ علی محمّد و ءَال محمّد و عجِّل فرجَهم و العَن عدوَّهم
۱. إقبال‌الأعمال، ج۳، ص۲۱۵.
۲. الأمالی شیخ صدوق، ص۵۳۴.
۳. المقنعة، ص۳۷۴.
۴. حضرت امام علیّ‌بن‌موسی‌الرّضا علیهماالسّلام فرمودند: و مَن صامَ شَهرَ رَجَبٍ کُلَّهُ خَرَجَ مِن ذنوبِهِ کَیَومَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ و أُعتِقَ مِنَ النّارِ و أُدخِلَ الجَنَّةَ مَعَ المُصْطَفَینَ الأخیارِ. (فضآئل‌الأشهرالثّلاثة، ص۳۹)
۵. إقبال‌الأعمال، ج۳، ص۲۷۰.
۶. همان‌مصدر، ص۲۱۶.
۷. همان‌مصدر، ص۲۱۷.
۸. همان‌مصدر، ص۱۸۰.
۹. همان‌مصدر، ص۱۷۵.
۱۰. همان‌مصدر، ص۲۰۰.
۱۱. شیخ کلینی ره روایت می‌کند که: سُئِلَ عَلیُ‌بنُ‌الحُسَینِ عَلَیهماالسّلامُ عَنِ التَّوحِیدِ. فقالَ: إنّ اللهَ عَزَّوجَلَّ عَلِمَ أنّهُ یَکونُ فی ءَاخِرِ الزَّمانِ أقوامٌ مُتَعَمِّقونَ فأَنزَلَ اللهُ تَعالَی: قُلْ هُوَ اللَهُ أَحَدٌ، و الأَیاتِ مِن سورَةِ الحَدیدِ إلی قَوْلِهِ: وَ هُوَ عَلِیمُ بِذَاتِ الصُّدُورِ؛ فمَن رامَ وَرآءَ ذلِکَ فقَدهَلَکَ. (الکافی، ج۱، ص۹۱)
۱۲. صدر آیه ۱۶۰، از سوره ۶: الأنعام.
۱۳. الأمالی شیخ صدوق، ص۳۳ و ۳۴.
۱۴. إقبال‌الأعمال، ج۳، ص۲۴۱.
۱۵. مفاتیح‌الجنان، أعمال مشترکه ماه رجب، ص۱۳۲ تا ۱۳۷.
۱۶. المراقبات، ص۱۰۶ و ۱۰۷.
۱۷. سیّدابن‌طاووس در إقبال از امام محمّدتقی علیه‌السّلام روایت می‌کند که آن حضرت فرمودند: إنّ فی رَجَبٍ لَیلَةً هیَ خَیرٌ لِلنّاسِ مِمّا طَلَعَتْ علَیهِ الشَّمسُ و هیَ لَیلَةُ سَبْعٍ‌وعِشْرینَ مِنهُ. نُبِّئَ رَسولُ اللهِ صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیهِ‌وءَالِهِ فی صَبیحَتِها. و إنّ لِلعامِلِ فیها ـ أصلَحَکَ اللهُ مِن شیعَتِنا ـ مِثلَ أجرِ عَمَلِ سِتّینَ سَنَةً. قیلَ: و ما العَمَلُ فیها؟ قالَ: إذا صَلَّیْتَ العِشآءَ الأَخِرَةَ و أخَذْتَ مَضجَعَکَ ثُمَّ اسْتَیْقَظتَ أیَّ ساعَةٍ مِن ساعاتِ اللَیلِ... إقبال‌الأعمال، ج۳، ص۲۶۶